Tematyka

Edukacja odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu postaw, umiejętności i kultury przedsiębiorczości, stąd działania Unii Europejskiej w ostatnich latach zmierzają do promowania przedsiębiorczości nie tylko jako odrębnego przedmiotu wykładanego na wszystkich szczeblach kształcenia, począwszy od poziomu elementarnego aż do akademickiego, ale także do promowania postaw przedsiębiorczych na wszystkich przedmiotach[1]. Pod tym względem Europa pozostaje w tyle za Stanami Zjednoczonymi, gdzie elementy kształcenia w zakresie przedsiębiorczości wprowadzone zostały do programów kształcenia na poziomie szkolnictwa średniego, a większość uczelni wyższych oferuje obowiązkowe lub fakultatywne kursy z zakresu przedsiębiorczości[2]. Ze względu na swoje znaczenie dla całego społeczeństwa europejskiego, państwa czy gospodarki danego kraju, kształcenie w zakresie przedsiębiorczości powinno być uwzględniane w programach nauczania nie tylko na kierunkach ekonomicznych, ale również nieekonomicznych[3]. Warto wprowadzić dość szerokie pojęcie edukacji na rzecz przedsiębiorczości (edukacji dla przedsiębiorczości), która obejmuje zarówno edukację formalną, jak i edukację nieformalną, w tym kształcenie ustawiczne przez całe życie zgodnie z koncepcją lifelong learning[4]. Edukacja dla przedsiębiorczości winna być bardzo szeroko rozumiana, nie tylko jako edukacja ekonomiczna czy edukacja biznesowa, jak to ma niekiedy miejsce, ale przede wszystkim jako kształtowanie postaw przedsiębiorczych wśród młodzieży oraz studentów[5]. Edukacja dla przedsiębiorczości jest zatem niczym innym jak przedsiębiorczą edukacją (entrepreneurial pedagogy)[6]. Zatem edukacja przedsiębiorcza to przede wszystkim używanie interaktywnym form kształcenia, zwłaszcza aktywnych form nauczania problemowego, z uwzględnieniem takich metod aktywizujących jak studium przypadku, metoda zdarzeń, gry dydaktyczne, inscenizacja. Stosowanie takich metod pozwala ukształtować proaktywną postawę młodego człowieka, aktywnie poszukującego rozwiązań i w sposób przedsiębiorczy odpowiadającego na uwarunkowania otoczenia – zatem pierwszy komponent edukacji dla przedsiębiorczości winna stanowić edukacja w zakresie kreatywności i proaktywności. W polskim szkolnictwie tak niższego szczebla, jak i uniwersyteckim nadal dominuje klasyczny model nauczania, co oznacza, że współczesny model kształcenia przedsiębiorczego nadal wymaga implementacji na szeroką skalę[7], stąd konferencje z cyklu „Edukacja dla Przedsiębiorczości” (EDP) poświęcone są roli przedsiębiorczego uniwersytetu, zwłaszcza w kontekście nasilających się procesów umiędzynarodowienia polskiego szkolnictwa wyższego w dobie globalizacji i europeizacji oraz roli edukacji w kształtowaniu postaw przedsiębiorczych społeczeństwa [8]. Drugim dopiero aspektem edukacji dla przedsiębiorczości jest edukacja biznesowa[9], która pozwala na realizację swoich pomysłów w przestrzeni biznesowej, czyli na tworzeniu wartości przede wszystkim dla samego siebie – dla jednostki, ale także do gospodarki i społeczeństwa. Trzecim komponentem edukacji dla przedsiębiorczości winna być szeroko pojmowana edukacja ekonomiczna i finansowa przybliżająca zasady funkcjonowania całej gospodarki i systemy finansowego.

Polski dorobek w zakresie edukacji dla przedsiębiorczości podejmuje w zasadzie te same tematy co literatura światowa. Dwa obecnie wiodące czasopisma w Polsce z tej tematyki to „Przedsiębiorczość – Edukacja” (rocznik wydawany przez Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie) oraz „Horyzonty Wychowania” (kwartalnik wydawany przez Akademię Ignatianum w Krakowie) [10].  Wszystkie pięć publicznych uczelni ekonomicznych (Katowice, Kraków, Poznań, Warszawa, Wrocław), a także uwzględniana w ogólnopolskich rankingach razem z nimi jedna niepubliczna uczelnia ekonomiczna (Warszawa) oferuje dość rozbudowane specjalności w zakresie przedsiębiorczości, głownie na kierunku ekonomia lub na kierunku zarządzanie. Dodatkowo cztery uczelnie w Polsce oferują pełne studia na kierunku mającym w swojej nazwie pojęcie przedsiębiorczość. Bogata oferta dydaktyczna wynika zapewne z bogatego potencjału badawczego polskiego środowiska naukowego specjalizującego się w przedsiębiorczości [11].

[1] Z. Zioło (2012), Miejsce przedsiębiorczości w edukacji, „Przedsiębiorczość – Edukacja”, vol. 8, s. 10-23.

[2] K. Wach (2014), Europeanisation of Entrepreneurship Education in Europe – Looking Back and Looking Forward, „Horyzonty Wychowania”, vol. 13, nr 26, s. 11-31.

[3] K. Wach (2007), Kształtowanie postaw przedsiębiorczych w programach nauczania. Stan obecny i proponowane kierunki zmian, [w:] P. Wachowiak, M. Dąbrowski, B. Majewski (red.), Kształtowanie postaw przedsiębiorczych a edukacja ekonomiczna, Fundacja Promocji i Akredytacji Kierunków Ekonomicznych, Warszawa, s. 120-127.

[4] M. Najda-Janoszka, K. Wach (2008), Lifelong Learning in the Fields of Tourism in the European Union taking Poland into Special Consideration [w:] M. Bednarczyk (red.), Entrepreneurship in Tourism and Sport Business, Fundacja dla Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, s. 45-58.

[5] K. Wach (2015), Środowisko biznesu rodzinnego jako stymulanta intencji przedsiębiorczych młodzieży akademickiej, „Przedsiębiorczość i Zarządzanie”, vol. XVI, z. 7, cz. III, s. 25-40.

[6] K. Wach (2014), Edukacja dla przedsiębiorczości: pomiędzy przedsiębiorczą pedagogiką a edukacją ekonomiczną i biznesową, „Horyzonty Wychowania”, vol. 13, nr 28.

[7] K. Wach (2013), Edukacja na rzecz przedsiębiorczości wobec współczesnych wyzwań cywilizacyjno-gospodarczych, „Przedsiębiorczość – Edukacja”, vol. 9, s. 246-257.

[8] Wach, K., & Wojciechowski, L. (2016). Entrepreneurial Intentions of Students in Poland in the View of Ajzen’s Theory of Planned Behaviour. Entrepreneurial Business and Economics Review, 4(1), 83-94. doi:http://dx.doi.org/10.15678/EBER.2016.040106

[9] J.J. Moreno, K. Wach (2014), The Entrepreneurial Profile of Students Participating in the Academic Entrepreneurship Course: Pilot Study Results, “Horyzonty Wychowania”, vol. 13, nr 26, s. 121-143.

[10] Wach, K. (2016). Edukacja przedsiębiorcza: analiza bibliometryczna polskiego piśmiennictwa. Horyzonty Wychowania, 15(34), 11-26.

[11] Wach, K. (2016). Edukacja w zakresie przedsiębiorczości: potencjał dydaktyczny polskich uniwersytetów. Horyzonty Wychowania, 15(35), 11-27.